(Thanh tra) - Những ngày qua, vụ việc một nhân viên cũ tố cáo cửa hàng thuộc hệ thống C.P. Fresh Shop tiêu thụ thịt heo "bẩn" đã gây rúng động trong dư luận. Vụ việc đến nay chưa có kết luận chính thức từ cơ quan chức năng, song người tố cáo đã bị công ty chấm dứt hợp đồng lao động, thậm chí bị đe doạ, bôi nhọ và cô lập. Điều này dấy lên câu hỏi: Cơ chế bảo vệ người tố cáo liệu đã đủ mạnh?
Bài viết dưới đây đi từ câu chuyện cụ thể để bàn rộng hơn về bảo vệ người tố cáo – một vấn đề không mới nhưng luôn nóng.
Tố cáo thực phẩm "bẩn", mất việc thật
Vụ việc khởi phát từ bài viết của một tài khoản facebook có tên L.Q.N được lan truyền trên mạng xã hội tố cáo cửa hàng C.P. Fresh Shop Mỹ Xuyên trộn thịt heo, gà bệnh có mùi hôi thối và ép nhân viên bán ra thị trường. Các sản phẩm hết hạn, kém chất lượng bị tháo nhãn và bán giá rẻ cho người dân làm lạp xưởng, xúc xích.
Ông L.Q.N cho biết, ông đã nhiều lần phản ánh với lãnh đạo công ty, nhưng tháng 3/2023, ông bị đình chỉ công tác và được chuyển sang làm công việc hành chính tại nhà. Sau những lần phản ánh, ông còn bị đối tượng bịt mặt tấn công ngay trước cửa hàng. Đến ngày 1/6/2025, công ty đã chấm dứt hợp đồng lao động với ông.
Đáng chú ý, ông L.Q.N hiện là bệnh nhân đang điều trị chạy thận giai đoạn cuối, hoàn cảnh rất khó khăn.
Câu chuyện của ông L.Q.N lại một lần nữa cho thấy những áp lực mà người tố cáo phải đối mặt như: Bị mất việc, đe doạ sinh kế; bị bôi nhọ hay vu khống động cơ; bị cô lập, trù dập trong môi trường làm việc; thậm chí cả nguy cơ bị trả thù.
Điều này lý giải vì sao nhiều người biết sai trái nhưng lựa chọn im lặng. Do đó, nếu muốn xã hội minh bạch, lành mạnh và tiến bộ thì yêu cầu cấp thiết là xây dựng một cơ chế bảo vệ người tố cáo thực chất, hiệu quả.
Cơ chế bảo vệ người tố cáo: Có, nhưng đã đủ mạnh?
Luật Tố cáo năm 2018 quy định rõ, người tố cáo được bảo vệ bí mật thông tin; vị trí công tác, việc làm và tính mạng, sức khoẻ, tài sản, danh dự, nhân phẩm.
Luật cũng quy định, khi có căn cứ về việc vị trí công tác, việc làm, tính mạng, sức khỏe, tài sản, danh dự, nhân phẩm của người được bảo vệ đang bị xâm hại hoặc có nguy cơ bị xâm hại ngay tức khắc hay họ bị trù dập, phân biệt đối xử tại nơi công tác, nơi làm việc do việc tố cáo, người giải quyết tố cáo, cơ quan khác có thẩm quyền tự quyết định hoặc theo đề nghị của người tố cáo quyết định việc áp dụng biện pháp bảo vệ cần thiết. Những quy định này thể hiện rõ quan điểm bảo vệ người tố cáo là trách nhiệm của Nhà nước.
Tuy nhiên, trên thực tế, một số nơi chưa chủ động áp dụng biện pháp bảo vệ sớm người tố cáo cũng như chậm xử lý hoặc còn quá nương nhẹ đối với những hành vi trả thù, trù dập người tố cáo.
Bên cạnh đó, vẫn còn tình trạng người tố cáo không biết cách hoặc không được hướng dẫn gửi đơn yêu cầu bảo vệ. Do đó, họ phải chịu nhiều thiệt thòi, ảnh hưởng không nhỏ đến tinh thần, sinh kế của bản thân, thậm chí cả những người thân trong gia đình - cũng là đối tượng được bảo vệ theo quy định của Luật Tố cáo năm 2018.
Bảo vệ người tố cáo - Đừng để quy định chỉ ở trên giấy
Theo TS. Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ pháp chế, Thanh tra Chính phủ, để khuyến khích, động viên người dân dũng cảm tố cáo những sai phạm, giúp các cơ quan Nhà nước phát hiện và xử lý kịp thời, nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật, trước tiên, các cơ quan có thẩm quyền cần chủ động giám sát, theo dõi sát sao những vụ việc tố cáo có tính chất phức tạp, nhạy cảm, đặc biệt là các vụ liên quan đến lợi ích nhóm, tiêu cực nội bộ hay doanh nghiệp lớn.
Ông Minh cho rằng, việc bảo vệ người tố cáo phải được kích hoạt sớm, kịp thời – không thể để đến khi hậu quả xảy ra, người tố cáo bị đe dọa, cô lập hay mất việc rồi mới vội vã xử lý, khắc phục. “Không ai đứng lên giữa bóng tối nếu họ biết mình sẽ bị bỏ rơi”, ông Minh nhấn mạnh.
Còn theo Luật sư Phạm Trung Kiên, Văn phòng luật P.K, để tăng cường tính thực thi các biện pháp bảo vệ người tố cáo, cần xây dựng hệ thống tiếp nhận và phản hồi tố cáo an toàn, thân thiện với người dân.
Phải kịp thời tôn vinh những tấm gương dũng cảm vì cộng đồng, nhằm lan toả tinh thần trách nhiệm, sự tử tế và can đảm trong xã hội và phải có chế tài đủ mạnh để xử lý nghiêm các hành vi trả đũa, trù dập, bôi nhọ người tố cáo. Buộc phải bồi thường và xin lỗi công khai nếu người tố cáo bị oan, bị bôi nhọ.
“Chắc chắn, khi biết mình được pháp luật và xã hội bảo vệ, người tố cáo sẽ mạnh mẽ hơn để lên tiếng. Họ sẽ không còn phải im lặng trong bóng tối vì nỗi sợ trù dập, trả thù hay cô lập”, luật sư Kiên khẳng định.
